Miras Sebebi ile İstihkak Davası

1) Miras Sebebi ile İstihkak Davasının konusu

Miras sebebi ile istihkak davasının konusu, davacı kişinin miras hukuku ile ilgili bir üstün hakkının bulunduğu iddiasıdır. Mirasçı olmadığı halde terekeyi mirasçıymış gibi elinde bulunduran kişiye, miras sebebi ile üstün hak iddiası ile istihkak davası açılabilir. Türk Medeni Kanunu m. 637′ de “Yasal veya atanmış mirasçı, terekeyi veya bazı tereke mallarını elinde bulunduran kimseye karşı mirasçılıktaki üstün hakkını ileri sürerek miras sebebi ile istihkak davası açabilir” denilmiştir.

A) Miras Sebebi ile İstihkak Davasında Davacı

T.M.K. m.637/1 gereğince bu davayı yalnızca yasal ve atanmış mirasçılar açabilmektedir. Miras sebebi ile istihkak davası hakkına sahip olan davacının üstün hakkı olduğu düşünmesi yeterli değildir, mirasçı da olması gerekir. Her mirasçının bu davayı açabilmesi şüphesiz ki mümkün değildir. Davacının tereke malının zilyedi olan kişi karşısında üstün bir hakkı bulunması gerekir.

B) Miras Sebebi ile İstihkak Davasında Davalı

Miras sebebi ile istihkak davası, tereke malına ya da mallarına zilyet olan kişiye karşı açılabilecektir. Tereke malına zilyet olan üçüncü kişiler aleyhine de miras sebebi ile istihkak davası açılabilecektir. Üçüncü kişinin zilyetliği, miras bırakanla yapmış olduğu ariyet, kira gibi özel bir ilişkiye dayanıyorsa, bundan doğan talep hakkı mirasçılara geçmiş olacağından bahse konu eşyayı talep hakları vardır. Mirasçı olmayan 3. kişinin zilyetliği bir sebebe dayanmıyor ise mirasçıların miras Sebebi ile İstihkak Davası açma hakkı vardır. Miras sebebi ile istihkak davası açılmış kişi de ölmüş ise, bu durumda dava ölen kişinin yasal mirasçıları aleyhine açılabilir.

2) Miras Sebebi ile İstihkak Davasının Özellikleri

Miras sebebi ile istihkak davası, Miras Hukuku’na ait bağımsız bir davadır. Bu dava hakkı mirasçıya miras bırakandan geçmez, mirasçının mirasçı olmasından doğar.

Miras sebebi ile istihkak davası mirasçılık sıfatına dayandığı için, bununla birlikte tereke mallarının, alacak ve haklarının devir ile teslimi istenebilmektedir. Bu davada tüm tereke mallarının devri ve teslimi talep olunabileceği gibi, terekeye ait tek bir şeyin de talebi mümkündür.

Miras sebebi ile istihkak davası ayni bir davadır. Mirasçı, mirasçılık sıfatına ve bundan doğan mülkiyet hakkına dayanarak miras sebebiyle istihkak talebini, malı elinde bulunduran herkese karşı ileri sürebilmektedir.

3) Zamanaşımı

A) Davalının iyi niyetli olması halinde

Bu hale ilişkin olarak Medeni Kanunumuzda, 1 ve 10 yıllık zamanaşımı süreleri kabul edilmiştir. 1 yıllık süre, davacının mirasçı olması sebebiyle üstün hakkını ve davalının zilyetliğini öğrendiği günden itibaren başlayacaktır. 10 yıllık süre ise, davacının mirasçı olması sebebiyle üstün hakkını ve davalının zilyetliğini öğrenememesi halinde ortaya çıkacaktır. Miras sebebi ile istihkak davasının açılması, bu davadan önce açılan bir davanın sona ermesine bağlı ise, 1 yıllık süre bu davanın kesin hükme bağlanması ile başlayacaktır.

B) Davalının kötü niyetli olması halinde

Davalının kötü niyetli olması halinde 20 yıllık zamanaşımı süresi kabul edilmiştir. 20 yıllık zamanaşımı süresinin ne zaman başlayacağı hakkında bir kesinlik bulunmamaktadır. Doktrindeki baskın görüşe göre, bu süre kanuni mirasçılar hakkında, miras bırakanın ölüm günü, atanmış mirasçılar hakkında ise vasiyetnamenin açıldığı tarihte başlayacaktır.

4) Alınacak Koruma Tedbirleri

Davacının davayı kazanması ile tereke mallarının tamamının ya da bir kısmının kendisine intikali gerekecektir. Bunun öncesinde hak kayıplarını önlemek için birtakım önlemler alınabilir. T.M.K. m. 637/3′ de “Hâkim, davacının istemi üzerine hakkın korunması için davalının güvence göstermesi veya tapu kütüğüne şerh verilmesi gibi gerekli her türlü önlemi alır ” denilerek önlemlerin talep olunabileceği açıklanmıştır. Davacı tarafından talep edilen koruma tedbirine hükmolunabilmesi için iki şart aranır:

• Miras sebebi ile istihkak davası sebepsiz olarak açılmamış olmalıdır.

• Koruma talep edilmesinin zorunlu olması, yani yakın bir zarar tehlikesini önlemek için zorunlu olması gerekmektedir.

Tehlikenin giderilmesi için hangi koruma tedbirine hükmolunacağını hâkim tayin ve takdir edecektir. Bu tedbirler T.M.K. m.673/3′ de belirtildiği gibi, taşınmazlar hakkında tapuya şerh olunması ve teminat verilmesidir. Hâkim bu önlemlere karar verebileceği gibi gerektiğinde diğer önlemlere de karar verebilir.

5) Hükümleri

A) Tereke Mallarının Zilyetliğinin Davacıya Geçmesi

Miras sebebi ile istihkak davası kazanıldığı takdirde, bunun sonucu olarak, terekenin tamamının veya terekedeki bir kısım malların davacı mirasçıya geçirilmesi gerekir.

B) Miras Sebebi ile İstihkak Davasına Karşı Kazandırıcı Zamanaşımı Def’i İleri Sürülemez

Miras sebebi ile istihkak davasında davalı, tereke malını zamanaşımı yoluyla kazandığını ileri süremez. Davalı zilyedin tereke mallarını zamanaşımı yoluyla kazanmasına izin verilseydi, burada uygulanan daha kısa bir süre ile miras sebebi ile istihkak davasının süresi kısaltılmış olacaktı.

Ekin Hukuk & Arabuluculuk Bürosu