Nişanın Sona Ermesinin Sonuçları

1- GENEL KAVRAM

Aile Hukuku‘ nun önemli bir başlığı “Nişanlılık Hali” evlenme ile sona ermişse, evlilik ilişkisinin hükümleri uygulanır. Nişanlılık hali gaiplik ya da ölümle sona ermişse hediyelerin geri verilmesi sonucu doğacaktır. Evlilik hariç nişanın sona ermesi hallerinin hepsinde hediyelerin geri verilmesi gerekecektir. Nişanın haksız bir şekilde bozulması halinde, gerekli şartlarında oluşmasıyla maddi ve manevi tazminat talep etme hakkı doğacaktır.

2) MADDİ TAZMİNAT

Nişanın bozulmasıyla maddi tazminat talebi, Türk Medeni Kanun‘un 120. Maddesi’ nde düzenlenmiştir. Bu madde hükmüne göre, “Nişanlılardan biri haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozduğu veya nişan taraflardan birine yükletilebilen bir sebeple bozulduğu takdirde; kusuru olan taraf, diğerine dürüstlük kuralları çerçevesinde ve evlenme amacıyla yaptığı harcamalar ve katlandığı maddî fedakârlıklar karşılığında uygun bir tazminat vermekle yükümlüdür. Aynı kural nişan giderleri hakkında da uygulanır. Tazminat istemeye hakkı olan tarafın ana ve babası veya onlar gibi davranan kimseler de, aynı koşullar altında yaptıkları harcamalar için uygun bir tazminat isteyebilirler“.

İlgili madde hükmünde de görüldüğü üzere, maddi tazminat, nişanın sona ermesi hallerinden yalnızca nişanın nişanlılardan biri tarafından haksız ya da kusurlu bir şekilde bozulması halinde söz konusu olacaktır. Nişanı haksız şekilde bozan ya da kusuru ile nişanın bozulmasına neden olan taraf tazminat ödemekle yükümlüdür. Tazminat talep etme hakkı olan taraf, nişan için yaptığı masrafları yani evlenmenin gerçekleşeceğine güvenerek yaptığı masrafları isteyecektir. Bunlar menfi zararların tazminidir. Medeni kanun yalnızca nişanın taraflarına değil 3. kişilere de tazminat isteme hakkı tanımıştır.

A) Nişanlıların Tazminat İsteme Şartları

Nişanın bozulmasında tazminat ile sorumlu olacak taraf:

a) Haklı bir sebebi yokken nişanı bozan,
b) Nişanın bozulmasına kusuru ile sebep olan taraftır.

Bir tarafın nişanı bozmasında ki haklı sebebini, diğer tarafın davranışı oluşturuyorsa nişanı bozan taraf karşı taraftan tazminat isteyecektir. Bir tarafın nişanı bozmasındaki sebep kendi kusurlu davranışından ileri gelmişse, karşı taraf tazminat isteyebilir. Nişanın bozulması hiç bir tarafın kusuruna dayanmıyorsa, hiç bir nişanlı tazminat isteyemez. Haklı bir sebep yokken nişanı bozan taraftan tazminat istenebilir.

B) Tazmin Edilecek Masraflar

Kusursuz olan nişanlının, nişanın geçerli olduğuna ve evleneceklerine inanarak yaptığı masraflardır.

C) Tazminat Davası

Tarafların tazminat miktarı üzerine anlaşamamaları halinde, tazminat hakkı sahibi nişanlı diğer taraf aleyhine tazminat davası açabilecektir. Bu dava 3. kişilere açılamaz. Ancak sorumlu nişanlının ölmesi halinde onun mirasçılarına açılacaktır. Haklı bir sebep yokken nişanın bozulduğunu iddia eden davacı taraf, nişanın bozulmasında karşı tarafın kusurlu olduğunu iddia etmesi yeterlidir. Haklı sebebin varlığını davalı ispat edecektir.

Türk Medeni Kanun’un 120. Maddesi’ nde yalnızca nişanlıya değil, bu nişanlının ana ve babası yada onlar gibi hareket eden kimselere de tazminat isteme imkanı tanımıştır. Ana ve baba ya da onlar gibi hareket eden kimseler dürüstlük kurallarına uygun bir şekilde nişan masrafları ve evlenmenin gerçekleşeceğine güvenerek yaptıkları masrafları talep edebilir.

3) MANEVİ TAZMİNAT

Türk Medeni Kanun’un 121. Maddesi’ nde, “Nişanın bozulması yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir ” şeklinde tanımlanmıştır. Maddi tazminattan farklı olarak manevi tazminat isteme hakkı yalnızca nişanlılara tanınmıştır. Nişanlıların ana veya babaları veya onlar gibi hareket eden kişiler manevi tazminat talep edemez.

Manevi Tazminat İsteme Şartları:

1) Nişanlılık bozma yolu ile sona ermiş olmalıdır.
2) Tazminat talebinde bulunan nişanlının kişilik hakları zarara uğramış olmalıdır.
3) Davalının kusurlu olması gerekmektedir.

Tarafların manevi tazminat miktarı üzerinde anlaşamamaları halinde tazminat davası açılacaktır. Bu davayı zarara uğrayan nişanlı açacaktır. Manevi tazminat istemi kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Bundan dolayı sınırlı ehliyetsiz olan nişanlının, davayı açmak için yasal temsilciden izin alması gerekmez. Manevi tazminatın türü uygun miktarda paradır. Manevi tazminat talep hakkı olan kişi para hariç bir şey talep edemez.

4) HEDİYELERİN GERİ VERİLMESİ

Türk Medeni Kanunu’ nun 122. Maddesi’ ne göre, “Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir. Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.”

Hediye kavramı, nişanlanma ve nişanlılık sebebiyle, nişanlıya ekonomik değeri olan her türlü kazandırma hediye kavramına girer.

Hediyelerin Geri Verilmesinin Şartları:

1) Hediyeler nişanlılık sebebiyle verilmiş olmalıdır. 

2) Hediye ile nişan arasında illiyet bağı olmalıdır.
3) Geri istenecek hediyelerin alışılmışın dışında olması gerekir.
4) Nişan, evlilik dışı bir sebepten sona ermiş olmalıdır.
5) Hediyelerin geri verilmesini isteme hakkı, nişanlılar, ana ve babaları ya da ana baba gibi hareket eden kişilere de tanınmıştır.

5) NİŞANIN SONA ERMESİ HALİNDE DOĞAN TALEPLERİN ZAMANAŞIMI

Türk Medeni Kanunu’ nun 123. Maddesi’ nde ”Nişanlılığın sona ermesinden doğan dava hakları, sona ermenin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.” denilmiştir.

Ekin Hukuk & Arabuluculuk Bürosu