İşe İade Davası

İşe iade davaları, iş akdinin geçerli bir neden olmaksızın feshedilmesi halinde, sözleşmesi feshedilen işçinin  mağduriyetinin giderilmesi amacıyla açılabilen bir dava türüdür. 4857 Sayılı İş Kanunu’ nda, iş ilişkisinin sürekliliğini sağlamak amacıyla çeşitli maddeler hüküm altına alınmıştır. İş Kanunu’ nun 20. Maddesi’ ne aykırı olarak yapılan fesihler geçersiz olarak kabul edilmektedir.

İşçinin İşe İade Davası Açabilmesi İçin Gerekli Şartlar :

• İş yerinde en az 30 işçi çalışıyor olmalıdır. Bu rakam belirlenirken yalnızca iş yeri değil, eğer varsa işverenin başka iş kolunda başkaca işyerleri de hesaba katılır.
• İşçinin bu iş yerinde en az 6 aydır çalışıyor olması gerekmektedir. Ayrıca “Belirli Süreli İş Sözleşmesi” ile çalışan işçinin işe iade davası açma hakkı bulunmamaktadır.
• İşletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile, işçiyi işe alma ve çıkarma yetkisi bulunan işveren vekili konumundaki çalışanların işe iade davası açma hakları bulunmamaktadır.
• İş akdinin, işveren tarafından feshedilmiş olması gerekmektedir. Kendi isteği ile işten ayrılan işçiler işe iade davası açamazlar.

• İş sözleşmesinin feshinin geçerli bir sebebe dayanmaması gerekmektedir.

Geçerli Sebepler Nelerdir: 

Geçerli sebeplerin neler olamayacağı 4857 Sayılı İş Kanunu’ nda belirtilmiştir. Geçerli sebepleri ise mahkeme belirleyecektir, bu nedenle her olay kendi içinde ve daha önce verilmiş yargı kararları çerçevesinde değerlendirilir.

Kanunun Geçerli Sebep Saymadığı Haller:

İş Kanunu’ nun 18. Maddesi’ nde, belirtildiği üzere aşağıdaki hususlar fesih için geçerli bir neden oluşturmaz.

a) Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında ya da işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak,

b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak,

c) Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak,

d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler,

e) 74. maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalışmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek,

İşveren, “Feshin Son Çare Olma İlkesine” Aykırı Davranmamalıdır.

İş akdini fesheden işveren, elinden gelen tüm iyiniyetiyle davranmalı ve çözüm yolları aramalıdır. Eğer işverenin gösterdiği tüm çabalara rağmen iş akdinin devam etmesi mümkün değilse iş akdi feshedilebilir. Örneğin, işçinin çalışabileceği başka bölümler varken, işçinin iş sözleşmesinin sona erdirilmesi feshin son çare olması ilkesine aykırıdır.

İşveren İş Sözleşmesini Nasıl Feshedecektir?

İşveren, iş akdini İş Kanunu Madde 19/1 uyarınca yazılı olarak feshedebilir. İş akdinin hangi sebeple feshedildiği açık bir şekilde belirtilmelidir. İş akdinin hiçbir sebep gösterilmeden feshedilmesi, işe iade davası açma hakkını kendiliğinden doğuracaktır.

İşçinin savunması alınmadan uygulanan fesih yaptırımı kabul edilemez. İşçinin savunması alınmadan yapılan fesihte işe iade hakkını doğurmaktadır.

İşe İade Davasında Hak Düşürü Süre Nedir?

4857 Sayılı İş Kanunu işe iadede hak düşürücü süre belirlemiştir. Fesih bildiriminin yazılı olarak yapılmasının zorunlu bir unsur olduğunu yukarıda belirtmiştik. İşçi, işveren tarafından yapılan feshin geçersiz olduğunu düşünüyorsa ve kanunda belirtilen şartları taşıyorsa, işe iade davası açabilecektir. İş Kanunu’nun 20. Maddesi’ nde de görüleceği üzere bu süre “İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir.” şeklinde açıklanmıştır. Bilindiği üzere artık işe iade davalarında da dava öncesi arabulucuya başvurma zorunluluğu bulunmaktadır. İşçi, fesih bildirimi kendisine tebliğ olduktan sonra 1 ay içerisinde Arabulucu’ ya başvurmalıdır.

Anlaşmaya varılamaması halinde Son Tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içerisinde iş mahkemesinde dava açılabilir veya taraflar anlaşıp uyuşmazlığı aynı sürede iş mahkemesi yerine, özel hakeme de götürülebilir. Arabulucu’ ya başvurmadan dava açılırsa, resen verilecek ret kararından itibaren iki hafta içinde Arabulucu’ ya başvurulabilir.

Ekin Hukuk & Arabuluculuk Bürosu